بهداشت - ایمنی - زیستگاه HSE

بهداشت - ایمنی - زیستگاه HSE

بهداشت - ایمنی - زیستگاه HSE   دستگاه GFCI یا نشت یاب   بطور کلی یک مدار برق 110 یا 220 ولت دارای سه رشته سیم است که عبارتند از سیم فاز ، سیم نول و سیم اتصال به زمین . همانطور که می دانید وظیفه سیم فاز ( معمولاً دارای روکش سیاه است ) انتقال انرژی از منبع به مصرف کننده می باشد. سیم نول ( با روکش متفاوت مثلاً سفید ) هم مدار را کامل می کند و انرژی مصرف شده را به منبع یا زمین بر می گرداند. خاطر نشان می شود که هر دو سیم فاز و نول دارای جریان های یکسان می باشند ولی تفاوتشان در این است که سیم فاز دارای اختلاف پتانسیل 110 یا 220 ولت است در حالی که اختلاف پتانسیل سیم نول تقریباً صفر است. سیم اتصال به زمین که معمولاً سبز رنگ است ، جهت حفظ ایمنی افراد و تجهیزات برقی در نظر گرفته می شود. این سیم در صورت تماس سیم فاز با بدنه ی دستگاه برقی و ایجاد اتصال کوتاه ، به واسطه مقاومت اندکش جریان را به زمین انتقال می دهد و از عبور جریان از بدن افرادی که با دستگاه تماس دارند ، جلوگیری می کند. همچنین در زمان ایجاد اتصال کوتاه ، از آنجا که جریان خیلی زیادی در مدت کوتاه از محل اتصال رد می شود فیوز یا ادوات قطع مدار را فعال می کند و نهایتاً مدار قطع می شود. برخی از دستگاه ها و ماشین آلات بدون سیم اتصال به زمین و تنها به واسطه ی موقعیت قرار گیری یا پایه هایشان به زمین متصل شده اند. بدیهی است که در چنین حالتی در صورت تماس سیم فاز با دستگاه ، بدنه ی آن برق دار می شود و خطراتی را بوجود می آورد. اما در مواردی این اتصال کوتاه بوجود آمده ، به واسطه ی مقاومت زیاد بدنه دستگاه ها و سایر موارد مشخص نمی شود ، همچنین جریان در این حالت آنقدر نیست که بتواند روی فیوز یا ابزارهای قطع جریان تأثیر بگذرد. بنابراین دستگاه با وجود نشت جریان به کار خود ادامه می دهد.   این پدیده که به برق دزدی یا نشت جریان Ground fault معروف است می تواند از جنبه ی ایمنی ، به خصوص در ساختمان ها و مکان های مسکونی و ماشین آلات صنعتی خطرناک باشد. کنترل این پدیده در واقع اساس کار دستگاه هایی تحت عنوان نشت یاب جریان خطا یا GFCI می باشد ( Ground fault circuit interrupter ) ، که هر وقت جریان سیم نول کمتر از جریان سیم فاز باشد ، دستگاه GFCI یک نشت را تشخیص می دهد و بوسیله ی سوئیچ هایی که تحت تأثیر یک بوبین هستند مدار را باز نموده و جریان را قطع می گردد. امروزه در کشورهای پیشرفته نصب چنین دستگاه هایی بخصوص در حمام ها و آشپزخانه های مناطق مسکونی ، الزامی است. یکی از مشکلات استفاده از چنین دستگاه هایی این است که به هیچ صورت نمی توان جلوی برخی از نشت ها را گرفت. مثلاً در محیط های نم دار و یا در شرایطی که سیم های ارتباطی برق خیلی بلند باشند ، جلوگیری از نشت عملاً غیر ممکن می شود. نهایتاً این نشت ها سبب می شوند که دستگاه GFCI متناوباً و بطور ناخواسته عمل کرده و باعث قطع مدار و اختلال در کار گردد. اما چرا نمی توان به فیوزها و قطع کننده های جریان از جنبه ی ایمنی اعتماد کرد ؟ در پاسخ به این سؤال باید یادآور شد که فیوزها ( حتی فیوزهای خانگی ) معمولاً تا جریان از یک مقدار حداکثری فراتر نرود ، عمل نمی کنند. این مقدار حداکثری در بسیاری از موارد بین 15 تا 20 آمپر ( بسته به رنج آمپراژ فیوز مورد استفاده فرق می کند ) در نوسان است، که این جریان برای انسان بسیار خطرناک و کشنده است ، بنابراین ملاحظه می کنید که استفاده از دستگاه های قطع کننده مدار، مثل GFCI از لحاظ ایمنی چقدر ارزشمند است.

تاریخ: ۱۳۹۲/۱۰/۳